6 principes voor gezonde groei als bedrijf, als team en als mens.
11/04/2024 / Business Skills /
Groei. Onze maatschappij is ervan doordrongen: liefst steeds meer en beter. Dat is niet verkeerd. Zelf ben ik een echte learnatic en persoonlijke groei-adept, maar ‘groei’ omwille van de ‘groei’ en ‘meer’ just for the sake of ‘meer’, kan net heel contra-productief zijn. Het laatste wat je wil is oorspronkelijk gezonde fundamenten eroderen door een ondoordachte aanpak.
- Gezonde mensen
- Gezonde teams
- Gezonde organisaties
- Gezonde economie
- Gezonde maatschappij.
Waar welvaart zorgt voor welzijn. Waar productiviteit en zinvolheid hand in hand gaan. Liefst op elk niveau. Dat is het doel, toch?
Laat ons daarom eens stilstaan bij een aantal principes voor groei. Geen onbeheerste, woekerende groei zoals kankercellen, maar gezonde groei. Ik gebruik daarbij graag als metafoor ons lichaam en sport, omdat het zeer feitelijk en tastbaar is. En het is 1 op 1 toepasbaar op groei als mens, op samenwerking als team en gezondheid van je bedrijf of organisatie.
De 6 principes:
- Buigen maar niet breken – het vermijden van blessures
- Iedereen is anders - het principe van individuele verschillen
- Verleg je grenzen - het principe van overbelasting vs het principe van vooruitgang
- Het wordt niet eenvoudiger, jij wordt wel beter – het principe van aanpassing
- Spiertraining – het principe van gebruiken of kwijtraken
- Het magische ingrediënt – het principe van rust
Buigen en strekken in Finca Vida Lenta
Buigen maar niet breken – het vermijden van blessures
Net zoals in sport kan je ook als mens of bedrijf blessures oplopen en niet altijd fysiek van aard. En net zoals in sport ligt de oorzaak meestal ofwel bij de ander door foute begeleiding of bij jezelf door foute uitvoering, of een combinatie van beide.
Of door teveel ego. Zodra ego teveel meespeelt worden we roekeloos en verliezen we uit het oog wat goed voor ons is. Of kan eigenbelang gaan doorwegen op algemeen belang. Je veroorzaakt dan als individu blessures, bij jezelf bij je team/organisatie. Wil je groeien? Het eerste wat je dient te leren zijn de grenzen waarbinnen je kàn groeien, zonder schade te berokkenen.
De juiste balans tussen draagkracht vs draaglast en de ideale 'window of opportunity' daartussen, de zone van optimaal groei-rendement. Want door een gezonde bodem aan sneltempo leeg te zuigen, groei je misschien wel even pijlsnel, je tekent er op termijn ook je eigen doodvonnis mee.
Iedereen is anders - het principe van individuele verschillen
Jezelf vergelijken als benchmark is gezond maar teveel dan weer nefast voor je vertrouwen en motivatie. Een tomaat wil best geen ajuin zijn en een ajuin liefst geen wortel. Ze hebben elk een andere voedingsbodem nodig en leveren uiteindelijk elk een andere smaak af. Elk groeit bovendien op zijn manier en zijn tempo. Toch als je die blessures wil vermijden. Structurele overbelasting of foute voeding van eender welk systeem is nooit gezond.
Verleg je grenzen - het principe van overbelasting vs het principe van vooruitgang
‘The magic happens out of your comfortzone’.
True! Er is echter een verschil tussen je stretch-zone (waar je jezelf gezond uitdaagt) en een stress-zone (waarin je in het rood gaat). Dat laatste mag geen constante zijn. Uitputting is niet hetzelfde als groei. Spieren die wankelen, worden sterker. Maar spieren die scheuren hervinden nooit volledig hun oorspronkelijke kracht.
Het wordt niet eenvoudiger, jij wordt wel beter – het principe van aanpassing
Neemt niet weg dat je de belasting van die spieren gradueel moet opvoeren, als je ook wil blijven groeien. Je bent nooit af. Wat gisteren lastig was, is vandaag gemakkelijk(er). De grootste sleutel voor gezonde groei is niet gewenning aan een bepaalde uitdaging of belasting, maar gewenning aan constante verandering. Leren wankelen is jezelf een groot kado doen.
Spiertraining – het principe van gebruiken of kwijtraken
‘Use it or lose it’. Spieren mogen nog zo sterk zijn, als je ze niet gebruikt verlies je ze. Ze bouwen langzaam op maar het verlies gaat snel. Een six-pack heb je niet na 1 dag in de fitness, dat vraagt discipline en regelmaat, spiertraining. Vervolgens onderhoud en stelselmatig de belasting verhogen.
Het magische ingrediënt – het principe van rust
Het effect van een training - groei - vindt plaats nà die training. Zowel mentaal, emotioneel als fysiek gebeurt de integratie van iets nieuw pas in rust. Daar zijn we immers letterlijk op geprogrammeerd, zowel onze spieren als onze hersenen. Daarom is rust essentieel.
Dat laatste principe is vaak nog de grootste uitdaging. Waar het in topsport een vanzelf-sprekendheid is om te investeren in rust (een topsporter moet eenvoudigweg 8 tot 9u per dag slapen en in aanloop naar wedstrijden andere inspanningen vermijden), is dat op nagenoeg alle andere gebieden in ons leven het eerste wat we nalaten. Helaas gaat daardoor ons leer- en groeirendement simpelweg verloren. Het is pure verkwisting. Omdat we onszelf op dat vlak verkeerd geprogrammeerd hebben.
Druk en bezig zijn associeren we met nuttig. Rust met nutteloos of lui.
En dat klopt langs geen kanten. Tijd dus om eens wat oude wijsheid erbij te halen. Ze is misschien oud maar relevanter dan ooit!
Yin en Yang ☯️
We zijn nogal geneigd om - vaak letterlijk eeuwenoude - holistische zienswijzen af te doen als 'wollig' omdat ze niet in ons recente, na-oorlogse kader van wetenschapsdenken past. Maar het blijven oer-fundamenten. Die bovendien dat meer recente wetenschapsdenken helemaal niet in de weg staan, wel integendeel.
Zo roepen Yin & Yang misschien in eerste instantie zweverigheid op, maar het zijn eigenlijk juist heel nuchtere begrippen en dynamieken die verhalend worden voorgesteld. En wij mensen, wij hebben verhalen nodig, ons brein schrijft ze elke dag. Yuval Harari beschreef het al in zijn boek ‘Sapiens’: mentale constructen en verhalen zijn mechanismen van onze hersenen om een complexe werkelijkheid bevattelijk te maken en zijn bij uitstek hetgeen wat ons onderscheidt van andere (dier)soorten. Dus wat is het verhaal van yin en yang? En waarom is het belangrijk in alle aspecten van ons leven waaronder ook bedrijfsvoering?
Yang staat voor daadkracht, onderscheiding en actie. Ook wel eens masculiene energie genoemd, met als metafoor de jagende (oer)man of de stralende zon. Het kenmerkt zich door DENKEN en DOEN.
Yin staat voor zorg, verbinding en herstel. Ook wel eens feminiene energie genoemd, met als metafoor de zorgende moeder of spirituele maan. Het kenmerkt zich door DENKEN en VOELEN.
Optimaal groei-rendement is een kwestie van biologie
Los van beeldrijke of spirituele connotaties, vinden we beiden principes ook biologisch terug in ons fysieke lichaam, meerbepaald in ons autonome zenuwstelsel. Dat is het zenuwstelsel dat zonder bewuste aansturing vanuit onze hersenstam autonoom zijn werk doet, zoals ademen, zweten, etc…daar hoeven we niet over na te denken, ons lichaam regelt dat voor ons op basis van de prikkels die het mentaal of zintuiglijk detecteert. Dat autonome zenuwstelsel bestaat uit twee ‘modi operandi’:
- het sympathische zenuwstelsel dat actief wordt bij actie en stress.
- het para-sympathische zenuwstelsel dat actief wordt bij rust en ontspanning.
Beiden zijn nodig, dat spreekt voor zich. In een gezond lichaam (en dus bij uitbreiding een gezond systeem, team, organisme, bedrijf…) wisselen beiden elkaar cyclisch af, net zoals de zon en de maan, of in- en uitademen.
Bij een stress-prikkel of situatie wordt het sympatische zenuwstelsel actief en reageert ons lichaam door sneller te ademen om meer zuurstof op te nemen en die extra zuurstof naar spieren en hart te sturen, klaar voor de vecht- of vlucht respons. Ondertussen worden de andere functies van het para-sympathisch zenuwstelsel stilgelegd, het werkt volgens het principe van slimme energie-besparing: focus op wat nodig is. Met andere woorden: ontspanning en herstel van ons lichaam wordt dan stilgelegd.
Beide systemen kunnen niet gelijktijdig actief zijn en daarom kenmerkt een gezond lichaam zich door een cyclische afwisseling. Weefsels kunnen immers enkel zichzelf repareren en sterker worden in rust. Wat overigens de basis van elk type krachttraining is: we belasten onze spieren en de kleine scheurtjes zorgen nadien bij herstel voor sterkere spieren. Ik hoef de lezer hopelijk niet expliciet de parallellen met een gezond bedrijf of team uit te leggen.
Yin - Yang bedrijfsvoering
Terug naar Yin en Yang. Wat heeft dit alles te maken met gezonde en verantwoorde groei en ontwikkeling?
Laat ik het voorbeeld van een bedrijf nemen, zelf ondernemer en CEO zijnde (en omdat een scheutje ego niet per se verkeerd is). Ook als bedrijf heb je beide nodig:
- Yang: daadkracht, een actieplan, doen, resultaat. Vertaald in kpi’s, OKR’s, bonussen, incentives of targets, whatever framework works for you. Het is noodzakelijk om actie te stimuleren en daadkracht te voeden.
Maar actie zonder plan is slechts wild in het rond schieten; niet wenselijk en waste of energy. Verkwisting van daadkracht met risico op uitputting.
- Je hebt ook een strategie nodig. Reflectie, analyse en evaluatie. Een stap achteruit zetten. Dat is de Yin dynamiek. En die werkt alleen vanuit rust en een kalme, ontspannen geest. Helder en zonder angst of stress.
Enkel strategie en analyse brengt natuurlijk ook geen zoden aan de dijk. Die dreigt te verzanden in lethargie of stilstand. (En stilstand betekent eigenlijk achteruitgang).
Beide dynamieken dienen elkaar continu en cyclisch aan te vullen, in balans te houden en daardoor het gehele syteem te versterken. De Yin-Yang dynamiek is eeuwenoud. De 6 principes hierboven? Die ook.
Het zijn de 6 basisprincipes van Hatha Yoga, dat er op gericht is door zowel dynamische bewegingen, afgewisseld met houdingen van rust, het lichaam in balans te brengen en houden. Het beoefenen van yoga heeft daarnaast ook het doel om juist de ervaring van die afwisseling, de cyclus van inspanning vs ontspanning tastbaar en voelbaar te maken. Zodat je de noodzakelijke schakelmomenten leert voelen, herkennen en toepassen. En niet enkel op je lichaam. Ook hier geldt: de echte 'practice' start zodra je de mat weer afstapt. (Bron: Hatha Yoga, Ram Jain & Kalyani Hauswirth-Jain)
Net zoals een lichaam er niet bij gebaat is continu versneld zuurstof te pompen, verhoogde hartslag en stresshormonen vrij spel te geven - ten koste van groei, herstel en met versnelde veroudering en slijtage als gevolg - heeft een bedrijf daar ook niets bij te winnen.
De kers op de (bedrijfs)taart? Het bindweefsel, van slagroom tot fascia.
Een bedrijf is een verzameling van mensen. Een levend organisme of om opnieuw de parallel te maken: zoals ons lichaam bindweefsel (fascia) heeft om alle organen onderling te laten communiceren en kalibreren, zo heeft een bedrijf ook fascia nodig.
Het is fascinerend om ook hier de afgelopen 100 jaar de parallellen te zien. Waar de medische wetenschap enorme sprongen vooruit maakte door al de onderdelen van ons lichaam afzonderlijk in de diepte te doorgronden, zo deden we hetzelfde met bedrijfsvoering: het modernistische rationeel-mechanische model zorgde voor ongeziene efficiëntie en arbeidsdeling.
Beide disciplines veronachtzaamden echter de onderlinge samenhang, het bindweefsel. Het was volledig Yang-gewijs gericht op onderscheiden en actie en vergat het verbinden en vertragen. Waar fascia op medisch vlak aan belang en aandacht wint, gebeurt hetzelfde op vlak van bedrijfsvoering, waar wellbeing en betrokkenheid steeds hoger op de agenda klimmen.
Na 150 jaar jaar steile opmars van Yang, is er dringend nood aan een correctie vanuit Yin. Toch als we onze groei écht gezond willen houden. Weet je trouwens wat dé meest eenvoudige techniek is om ons para-sympatische yin te activeren?
Uitademen. So breathe. En neem een stukje taart ;-)
